Vùng kinh tế trọng điểm miền Trung với nhiệm vụ thực hiện mục tiêu kép

Những điểm sáng

Trong 6 tháng đầu năm 2021, nhờ đẩy mạnh
thực hiện mục tiêu kép theo chỉ đạo của Chính phủ, tăng trưởng kinh tế các địa
phương nội vùng đã khởi sắc hơn, song vẫn còn ở mức thấp. Ngoài Quảng Nam và
Bình Định đạt tốc độ tăng trưởng cao hơn so với mức trung bình chung của cả nước,
các địa phương còn lại đều đạt tốc độ tăng trưởng thấp hơn mặc dù đã có những
chuyển biến tích cực trong tăng trưởng kinh tế so với năm 2020. Đặc biệt, Quảng
Nam là một trong 9 địa phương của cả nước có tốc độ tăng trưởng hai con số, nhờ
vào tốc độ tăng trưởng cao của ngành công nghiệp – xây dựng (đạt 33,4% so với
cùng kỳ năm trước).

Hoạt động xuất nhập khẩu của Vùng cũng
có những khởi sắc trong 6 tháng đầu năm 2021. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu
toàn vùng 6 tháng đầu năm 2021 đạt gần 7 tỷ USD, bằng 61,15% tổng kim ngạch xuất
nhập khẩu của năm 2020. Trong đó xuất khẩu đạt 3.463 triệu USD, nhập khẩu đạt
3.504 triệu USD, nhập siêu 42 triệu USD.

Đáng chú ý, các địa phương Thừa Thiên
Huế, Đà Nẵng, Bình Định có cán cân thương mại ở tình trạng xuất siêu (lần lượt
là 160, 162, và 445 triệu USD), các địa phương Quảng Nam, Quảng Ngãi có cán cân
thương mại ở tình trạng nhập siêu (lần lượt là 477, và 332 triệu USD). Điều này
cho thấy rằng, trong bối cảnh dịch bệnh song các hoạt động ngoại thương của
vùng vẫn được duy trì tương đối tốt. Đây cũng là “điểm sáng” của hoạt động kinh
tế Vùng trong thời kỳ dịch COVID-19.

Nếu năm 2020, cán cân ngân sách toàn
vùng bị thâm hụt nặng, 11,88 nghìn tỷ đồng vào năm 2020 (tổng thu ngân sách
toàn vùng ước đạt khoảng 78,5 nghìn tỷ đồng, tổng chi ngân sách  khoảng
90,4 nghìn tỷ đồng) thì nhờ kiểm soát tốt dịch bệnh ở những tháng đầu năm 2021,
cán cân ngân sách toàn vùng có sự cải thiện khi đạt mức thặng dư ngân sách hơn
1,5 nghìn tỷ đồng. Trong đó, Quảng Ngãi, Quảng Nam là hai địa phương có mức thặng
dư ngân sách tương đối lớn nhờ sự đóng góp của lĩnh vực lọc hoá dầu và lắp ráp,
sản xuất ô tô. Tuy nhiên, nhìn chung trong bối cảnh làn sóng dịch COVID-19 lần
thứ tư, các địa phương nội vùng tiếp tục đối mặt với nguy cơ thâm hụt ngân sách
nghiêm trọng do nguồn thu hạn chế trong khi chi cho phòng, chống dịch và an sinh xã hội ngày càng lớn.

Trong 6 tháng đầu năm 2021, nhờ đẩy mạnh thực hiện mục tiêu kép theo chỉ đạo của Chính phủ, tăng trưởng kinh tế các địa phương nội vùng có phần khởi sắc hơn. Riêng Quảng Nam tốc độ tăng tốc độ tăng trưởng kinh tế tăng 11,7%. Ảnh: VGP/Thế Phong

Kiên định thực
hiện mục tiêu kép, thúc đẩy sản xuất

Tác động của
dịch COVID-19 đã và đang tiếp tục ảnh hưởng nặng nề đến tăng trưởng kinh tế của
toàn Vùng KTTĐMT, do vậy các địa phương nội vùng cần tập trung kiểm soát, ngăn
chặn dịch bệnh lây lan trên địa bàn. Đây là nền tảng mấu chốt để thúc đẩy phát
triển kinh tế-xã hội vùng.

Biện pháp căn
cơ, quan trọng nhất là hướng đến tạo ra miễn dịch cộng đồng thông qua tiêm
phòng vaccine. Trong bối cảnh nguồn cung vaccine COVID-19 còn hạn chế, các địa
phương nội vùng cần thực hiện nghiêm các biện pháp phòng dịch, quản lý dân cư
theo các chỉ đạo của Chính phủ phù hợp với bối cảnh địa phương, song phải kiên
quyết hướng đến thực hiện mục tiêu kép, vừa chống dịch, vừa phấn đấu hoàn thành
các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội địa phương.  

Đặc biệt, các
địa phương nội vùng cần có cơ chế phối hợp chặt chẽ, thống nhất trong quản lý
phòng dịch nhằm bảo đảm hàng hóa, vật tư, nguyên liệu phục vụ sản xuất được lưu
thông thuận lợi, tránh tư tưởng cực hữu, cục bộ địa phương trong thực hiện chống
dịch mà làm đứt gẫy chuỗi cung ứng, ngưng trệ hoạt động sản xuất nội vùng.

Các địa
phương nội Vùng cần chú trọng thúc đẩy hoạt động sản xuất song song với phòng
chống dịch; thiết lập các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp khôi phục hoạt động sản
xuất, trước mắt tập trung phát triển sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, sau đó
từng bước hỗ trợ các doanh nghiệp dịch vụ, du lịch chuẩn bị các tiền đề để đi
vào hoạt động trong bối cảnh hậu dịch COVID-19. Cần nhanh chóng có giải pháp
thúc đẩy mạnh mẽ quá trình chuyển đổi số cho các doanh nghiệp trong một số
ngành nghề mà địa phương có thế mạnh, lợi thế so sánh. Đây là công cụ quan trọng
nhằm nâng cao tính thích ứng cho các doanh nghiệp hoạt động hiệu quả trong bối
cảnh dịch COVID-19 còn diễn biến phức tạp.

Trong bối cảnh dịch COVID-19 song các hoạt động ngoại thương của vùng vẫn được duy trì tương đối tốt. Đây cũng là “điểm sáng” của hoạt động kinh tế vùng. Ảnh: VGP/Thế Phong

Phát triển
nhân lực bậc cao; xóa bỏ cản trở trong thu hút đầu tư

Trong dài hạn,
các địa phương nội Vùng cần xác định phát triển nguồn nhân lực và khoa học-công
nghệ là nền tảng để phát triển bền vững vùng. Phát triển nguồn nhân lực bậc cao
nên được thực hiện ở cấp vùng hơn là cấp tỉnh. Ngoài ra, các địa phương nội
vùng cần nhanh chóng đổi mới, sửa đổi, bổ sung các chính sách để thúc đẩy quá
trình đổi mới công nghệ, chuyển đổi số cho các doanh nghiệp. Đặc biệt, các địa
phương cần phải chuẩn bị đầy đủ các tiền đề, các điều kiện để tiếp nhận tốt hơn
các làn sóng công nghệ mới trong tương lai.

Bên cạnh đó,
cũng cần hoàn thiện thể chế, cơ chế chính sách nhằm cải thiện môi trường kinh
doanh và đầu tư hấp dẫn, thông thoáng, minh bạch. Trước hết, cần tiếp tục hoàn
thiện hệ thống pháp lý liên quan đến môi trường kinh doanh theo hướng tạo ra sự
hấp dẫn, minh bạch, nhất quán và ổn định. Đẩy mạnh CCHC nhằm hoàn thiện môi trường
kinh doanh nội vùng. Mọi thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động đầu tư,
kinh doanh, đặc biệt là hoạt động FDI phải hết sức gọn nhẹ, không tăng chi phí,
không gây khó khăn đối với nhà đầu tư, doanh nghiệp. Tạo niềm tin và luôn sát
cánh với nhà đầu tư trước, trong và sau hoạt động đầu tư.

Về phương diện
điều tiết vĩ mô, cần tập trung xóa bỏ những cản trở ách tắc trong đầu tư hơn là
đưa ra các biện pháp khuyến khích đặc biệt, cố gắng hoàn chỉnh các chính sách
thu hút đầu tư, phát triển kinh tế một cách nhất quán, hạn chế thay đổi chính
sách thường xuyên. Hoàn thiện cơ chế chính sách ưu đãi theo hướng khuyến khích
thu hút các nguồn vốn FDI có công nghệ cao, tiên tiến, hiện đại, thân thiện với
môi trường. Theo đó, các địa phương nội vùng cần loại bỏ tư duy “thu hút
FDI bằng mọi giá”, cần chủ động lựa chọn dự án và đối tác đầu tư, kiên quyết
từ chối cấp giấy phép các dự án FDI không bảo đảm các tiêu chuẩn công nghệ gắn
với bảo vệ môi trường và khai thác quá mức tài nguyên thiên nhiên.

Một yếu tố
khác cần chú trọng là đẩy mạnh liên kết phát triển vùng KTTĐMT, trước mắt tập
trung vào các lĩnh vực dịch vụ du lịch, dịch vụ vận tải và sản xuất công nghiệp
nhằm tái khởi động và phục hồi nền kinh tế sau đại dịch. Đặc biệt, các địa
phương trong vùng cần chú trọng hơn trong cả liên kết cứng (hệ thống hạ tầng,
nguồn nhân lực) và liên kết mềm (thể chế, chính sách, chương trình xúc tiến đầu
tư).

Tiến sĩ Hoàng
Hồng Hiệp
Viện Khoa học xã hội vùng Trung Bộ