Kiến tạo không gian phát triển cho doanh nghiệp

Những bất ổn của thế giới đã tác động không nhỏ tới nền kinh
tế có độ mở lớn như Việt Nam, khiến bức tranh kinh tế nước ta bảy tháng qua vẫn
mang gam màu xám. Vì vậy, trước những khó khăn hiện nay, Nhà nước cần ưu tiên tập
trung hoàn thiện khung khổ pháp lý về đầu tư kinh doanh; tiếp tục có các giải
pháp giảm chi phí cho doanh nghiệp, tăng cường khả năng tiếp cận nguồn lực nhằm
tạo không gian phát triển mới.

Công nhân Công ty cổ phần Daikin Việt Nam, Khu công nghiệp Thăng Long II (Hưng Yên) lắp ráp máy điều hòa.

(Ảnh ĐỨC ANH)

Bên cạnh sự hỗ trợ của Nhà nước, chỉ doanh nghiệp mới biết
mình cần gì nhất và phải xác định được các thách thức, cơ hội để tìm ra giải
pháp giúp phát triển bền vững, thành công.

Cải cách thể chế là điều
kiện tiên quyết

Theo số liệu vừa công bố về tình hình kinh tế-xã hội bảy
tháng năm 2023 của Tổng cục Thống kê (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), vốn thực hiện từ
nguồn ngân sách nhà nước ước đạt hơn 291 nghìn tỷ đồng, bằng 41,3% kế hoạch
năm; vốn thực hiện từ khu vực ngoài Nhà nước chỉ tăng khoảng 2% so cùng kỳ.

Trong đó, vốn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài (FDI) đăng ký
vào Việt Nam đạt 16,24 tỷ USD, tăng 4,5%, nhưng chỉ thực hiện ước đạt 11,58 tỷ
USD, tăng nhẹ 0,8% so cùng kỳ. Mặc dù Việt Nam vẫn duy trì thặng dư thương mại
xuất siêu 15,23 tỷ USD, nhưng kim ngạch xuất khẩu và nhập khẩu đều giảm mạnh so
cùng kỳ, lần lượt giảm 10,6% và 17,1%.

Bên cạnh đó, tình hình doanh nghiệp cũng không mấy khả quan
khi cả nước ghi nhận có khoảng 113,3 nghìn doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường,
tăng 19,8% so với cùng kỳ (trung bình mỗi tháng có 16.200 doanh nghiệp rút khỏi
thị trường) trong tổng số 131.900 doanh nghiệp đăng ký thành lập mới và quay trở
lại thị trường, giảm 1,4% so cùng kỳ.

Đặc biệt, GDP cả nước trong sáu tháng đầu năm chỉ tăng 3,72%,
đây là mức tăng thấp so với GDP cùng kỳ trong giai đoạn 10 năm qua và chỉ cao
hơn 1,74% so cùng kỳ của năm 2020 (năm chịu ảnh hưởng mạnh của dịch Covid-19).

Từ những thống kê nêu trên, nhìn ở góc độ lạc quan vẫn thấy
tăng trưởng kinh tế hồi phục nhẹ, nhưng các chỉ số đều ở mức thấp so với điều
kiện bình thường, nhất là số doanh nghiệp Việt Nam rút lui khỏi thị trường tăng
lên, trong khi đó tốc độ doanh nghiệp gia nhập thị trường giảm đi.

Gói hỗ trợ phục hồi kinh tế cho giai đoạn hai năm 2022-2023
đã qua hơn 1,5 năm, nhưng số tiền đã giải ngân và tốc độ giải ngân còn khá “ì ạch”,
chưa tạo được sự hỗ trợ kịp thời cho các doanh nghiệp.

Theo chia sẻ của Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam
Nguyễn Quốc Hiệp, hiện nay thị trường bất động sản đang chững lại khi số dự án
triển khai trong năm 2023 giảm cả về số lượng và quy mô, điều này đã kéo theo
các ngành kinh tế liên quan như vật liệu xây dựng đều gặp khó khăn.

Nguyên nhân của tình trạng này là do những vướng mắc từ pháp
lý đến nay chưa được giải quyết triệt để, cũng như sự thiếu đồng bộ, chồng
chéo, xung đột của hệ thống văn bản pháp luật.

TS Trần Thị Hồng Minh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý
kinh tế Trung ương (CIEM) cho biết, Quốc hội vừa qua đã thông qua một luật để sửa
tám luật. Đây được xem là một bước tiến rất lớn, tuy nhiên khi nhìn nhận trên
thực tế, hiện nay vẫn còn rất nhiều vấn đề về đất đai, môi trường, xây dựng còn
chồng chéo, mâu thuẫn, gây cản trở cho hoạt động của doanh nghiệp.

Những sửa đổi trước đó dường như là chưa đủ, do đó, cần tiếp
tục công tác rà soát, sửa đổi thể chế để đưa ra những đề xuất sửa đổi, hoàn thiện
chính sách. Luật pháp là cái nôi, là khung khổ, xương sườn của nền kinh tế, của
quốc gia, nếu có sự chồng chéo, mâu thuẫn trong quá trình vận hành chắc chắn sẽ
gây khó khăn cho hoạt động của doanh nghiệp,…

Vì vậy, TS Minh cho rằng, cải cách thể chế là điều kiện tiên
quyết và Nhà nước cần có những chính sách mang tính căn cơ, lâu dài để giải quyết.
Bởi nếu không có thể chế tốt, cơ chế vận hành thể chế tốt thì khó vận hành hiệu
quả nền kinh tế thị trường.

Song bên cạnh sự hỗ trợ từ Nhà nước, các hiệp hội doanh nghiệp
cần tham gia sâu hơn nữa trong việc xây dựng chính sách, phải có tiếng nói mạnh
mẽ hơn nữa trong quá trình xây dựng chính sách, pháp luật,… Việc xử lý ổn thỏa
câu chuyện vướng mắc, bất cập của chính sách hiện nay sẽ là hành lang pháp lý ổn
định để doanh nghiệp, nền kinh tế phát triển.

Tiếp tục cắt giảm chi
phí, thủ tục hành chính

Có thể nói, hiện nay doanh nghiệp đang gặp khó khăn toàn diện
và đây đều là những khó khăn chung với tất cả nhóm ngành và không riêng doanh
nghiệp nào. Thế nhưng, những vấn đề về chi phí tuân thủ, thủ tục hành chính còn
rườm rà dù đã được “chỉ mặt, điểm tên” nhiều năm qua nhưng đến nay vẫn chưa được
giải quyết triệt để.

Chế biến thủy sản xuất khẩu tại Công ty CP Thủy sản Cafatex (Hậu Giang). (Ảnh TRẦN QUỐC)

Hoặc có rất nhiều doanh nghiệp phản ánh bị ách tắc, phiền hà
bởi thủ tục hành nghề đăng ký kinh doanh có điều kiện, nhiều thủ tục phát sinh
một cách tự phát, thậm chí một số sở, ngành, địa phương cũng đưa ra những quy định
cho các doanh nghiệp phải thực hiện. Những vướng mắc này làm không ít nhà đầu
tư trong nước và nước ngoài e ngại.

Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa
thành phố Hà Nội (Hanoisme) Mạc Quốc Anh đề xuất, cần có thêm những giải pháp cụ
thể về miễn giảm, giãn, hoãn một số loại thuế phí, nới lỏng chính sách tài
khóa, kích cầu tiêu dùng mạnh hơn nữa để tạo tâm lý cho thị trường.

Trong đó, tăng thời hạn thêm cho các khoản vay đến hạn, hỗ trợ
lãi suất; giảm các khoản vay cũ quý III và quý IV/2022; tư vấn về giải pháp vượt
qua giai đoạn khó khăn do suy thoái kinh tế và đối thủ cạnh tranh; đồng thời tạo
cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp, các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong lĩnh vực đấu thầu
tham gia các dự án của Nhà nước, hoặc có vốn ngân sách đầu tư.

Ngoài ra, cũng cần có những cơ chế cho các doanh nghiệp làm dịch
vụ xuất, nhập khẩu để chi phí xuất, nhập hàng giảm xuống.

Theo đánh giá của CIEM, khi thực hiện rà soát, đánh giá cải
cách về điều kiện kinh doanh thời điểm hiện nay so với năm 2019 cho thấy không
có chuyển biến tốt hơn.

Vì vậy, việc kiểm tra, rà soát và xóa bỏ mọi rào cản trong
môi trường kinh doanh hiện đang là nhiệm vụ rất nặng nề. Bởi muốn tạo lập môi
trường phát triển cho doanh nghiệp buộc phải sớm rà soát lại các quy định, thể
chế đang áp dụng ở mọi ngành kinh tế và kiên quyết cắt bỏ các thủ tục hành
chính, nhất là phải quy định cấp thẩm quyền nào mới được đưa ra các quy định để
yêu cầu doanh nghiệp thực hiện.

Mới đây, Thủ tướng Chính phủ vừa ban hành Công điện số
644/CĐ-TTg ngày 13/7/2023 về việc chấn chỉnh, tăng cường trách nhiệm và nâng
cao hiệu quả cải cách thủ tục hành chính kịp thời tháo gỡ vướng mắc, khó khăn
cho người dân và doanh nghiệp.

Trong đó, có ba điểm được nhấn mạnh: Không chỉ cải cách thủ tục
mà cắt giảm chi phí tuân thủ; rà soát, loại bỏ thủ tục hành chính là rào cản, cắt
giảm 20% chi phí tuân thủ và xử lý dứt điểm các phản ánh của người dân và doanh
nghiệp.

Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Phan Đức Hiếu
cho rằng, Chính phủ cần tập trung kiểm soát quy định mới làm gia tăng chi phí,
nếu thật sự chưa cấp bách, chưa ban hành quy định mới, nếu phải ban hành quy định
thì cần có lộ trình áp dụng phù hợp quy định để doanh nghiệp có thời gian ổn định
sức khỏe và chuẩn bị phương án tuân thủ.

Hiện doanh nghiệp tại một số ngành nghề, lĩnh vực như bất động
sản, tài chính,… có nhu cầu cơ cấu lại hoạt động sản xuất, kinh doanh, nhưng
quy định hiện hành đôi khi cản trở hoạt động đó. Do đó, cần nghiên cứu xem xét
cơ chế nới lỏng có thời hạn, có địa chỉ để giúp doanh nghiệp thực hiện tái cơ cấu,
vượt qua khó khăn.

Về lâu dài, cần nghiên cứu cơ chế bền vững thúc đẩy cải cách
thể chế thường xuyên. Bên cạnh đó, bản thân các doanh nghiệp cũng phải có biện
pháp quản trị nguồn lực tốt hơn và có phương án thay thế các nguồn lực từ tín dụng,
có phương án cắt giảm chi phí; đổi mới mô hình kinh doanh theo hướng quản trị
hiện đại, xanh hóa, số hóa nhằm thích ứng với bối cảnh chung của thế giới.

Nguồn: Minh Dũng (nhandan.vn)