Gỗ Việt ngược quy trình, chính phẩm thành phế phẩm

Các hộ gia đình trồng rừng thường lựa chọn khai thác cây gỗ sớm, băm ra để lấy gỗ dăm xuất khẩu thay vì trồng thêm vài năm để lấy gỗ xẻ có giá trị cao hơn gấp nhiều lần. Chỉ vì phát triển ngành công nghiệp gỗ dăm với đầu ra là thứ phẩm mà có thể gây thiệt hại cho ngành chế biến gỗ nguyên liệu với đầu ra là thương phẩm có giá trị kinh tế cao hơn. Điều đó chẳng khác gì “ta làm hại mình”. Và hậu quả là sau 5 năm chiếm lĩnh và thống lĩnh thị trường dăm gỗ thế giới, ngành công nghiệp dăm gỗ Việt Nam nhanh chóng rơi vào cảnh khốn khó.

Năm 2011, xuất khẩu dăm gỗ thiết lập kỷ lục với 5,4 triệu tấn, đưa Việt Nam trở thành nước xuất khẩu mặt hàng này lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, ngành sản xuất giấy và chế biến gỗ đã cùng lên tiếng lo ngại việc ồ ạt xuất khẩu dăm gỗ sẽ càng làm tăng áp lực thiếu nguyên liệu cho các ngành này.

“Hiện mỗi tấn dăm gỗ xuất sang Trung Quốc giá 128 USD, thấp hơn 7 USD so với năm 2015. Chi phí vận chuyển, sản xuất, nhân công ngày càng tăng nhưng giá sản phẩm dăm gỗ xuất khẩu tuột dốc khiến nhiều doanh nghiệp lâm cảnh khốn khó”, Ông Vi Nhất Trường – Giám đốc Công ty TNHH Kim Thành Lưu, Quảng Ngãi cho biết.

Phát triển công nghiệp dăm gỗ phải gắn với yêu cầu đảo ngược quy trình kinh tế nguy hại

Trong bối cảnh công nghiệp gỗ dăm Việt Nam gặp khó khăn, đặc biệt là cung vượt cầu khiến giá giảm và thua lỗ, đã đặt ra yêu cầu phải quy hoạch triệt để công nghiệp dăm gỗ. Các giải pháp, biện pháp để “cứu” ngành chế biến gỗ, trong đó có gỗ dăm, đã được nhiều người, nhiều cơ quan quan tâm, đề xuất trong thời gian qua.

Thứ nhất, quy hoạch công nghiệp dăm gỗ phải đặt trong quy hoạch tổng thể công nghiệp chế biến gỗ, bởi quy trình kinh tế rất nguy hại nếu phát triển độc lập công nghiệp dăm gỗ. Đây có thể nhận diện là con đường đưa doanh nghiệp tới phá sản nhanh nhất, gây thiệt hại cho kinh tế đất nước nhanh nhất và lớn nhất.

Trước thực tế phát triển nóng nhà máy chế biến dăm gỗ xuất khẩu tại Quảng Ngãi, tỉnh đã nhiều lần yêu cầu các địa phương, sở ngành cần cân nhắc và hạn chế cấp phép mới cho các dự án đầu tư xây dựng nhà máy chế biến dăm gỗ nhưng xem ra vẫn chưa dễ giải nhiệt.

Hậu quả là thiếu nguyên liệu sản xuất và một số nhà máy tranh mua keo non hoặc cây gỗ tạp, xay cả vỏ cây nên gỗ dăm xuất khẩu kém chất lượng. Đây là điều tất yếu khó tránh khỏi, dù có mở rộng thị trường xuất khẩu thì cũng phải là phương án lâu dài. Bởi lẽ, việc “ta làm hại mình” luôn tồn tại như một hằng số khi phát triển độc lập công nghiệp dăm gỗ.

Thứ hai, tạo điều kiện và khuyến khích doanh nghiệp đảo ngược quy trình kinh tế nguy hại – Biến phế phẩm thành thứ phẩm bán giá chính phẩm. Điều này thể hiện phát triển đồng bộ và đảm bảo an toàn vốn cho nhà đầu tư, đảm bảo công ăn việc làm ổn định cho người lao động và tối thiểu hoá thiệt hại trong sản xuất.

Trong ngành chế biến gỗ, đã có nhiều doanh nghiệp thực hiện thành công việc đảo ngược quy trình kinh tế nguy hại, mang lại hiệu quả kinh tế cao cho doanh nghiệp, giúp ổn định kinh tế xã hội. Trong bài viết tiếp theo, tác giả sẽ giới thiệu mô hình kinh tế hiệu quả này.

Như vậy, việc quy hoạch lại ngành chế biến gỗ tại Việt Nam là một yêu cầu cấp bách, chứ không chỉ là công nghiệp gỗ dăm xuất khẩu. Và yêu cầu quan trọng nhất đối với việc lập quy hoạch là phải làm sao tránh được nghịch lý “ta làm hại mình” – đó là biện pháp phòng vệ tốt nhất với những nguy hại có thể xảy ra bất cứ lúc nào.

 Ngọc Việt